मनोवैज्ञानिकान्वेषणकार्ये कस्यापि अधिकं रुचिं धारयति मिस् टोर्फ्रिडा विन्सेन्ट, श्रीमत्याः एच्. दे. बि. विन्सेन्टस्य त्रयाणां सुन्दरीणां दुहितॄणां मध्ये एका, या स्वयमपि जीवनस्य उत्कर्षे एव अस्ति, समाजस्य स्त्रीणां मध्ये एका सर्वाधिकं मनोहरा इति मया दृष्टा। यद्यपि अहं तस्याः भगिनीः बहुवर्षेभ्यः जानामि, तथापि अहं टोर्फ्रिडां प्रथमवारं केवलं कतिपयमासपूर्वमेव मिलितवान्, यदा सा स्वमातुः शुश्रूषां निरीक्षयन्ती आसीत्, या अङ्गुलीशोथस्य शल्यक्रियां प्राप्तवती। एकदा, यदा अहं स्वस्य स्वस्थ्यलाभिनः मित्रस्य दर्शनार्थं गच्छामि, टोर्फ्रिडा मां अवदत् यत् सा एडिनबर्गे एकस्य भूतगृहस्य विषये जानाति, यत् केसः स्वस्य रुचिं उत्साहं च निश्चितं जागरयिष्यति इति सा निश्चितं मन्यते। "अनिष्टं भवति," इति सा किञ्चित् खेदेन अवदत्, "यत् अहं गृहस्य संख्यां तुभ्यं न वक्तुं शक्नोमि, परन्तु यतोहं स्वस्य प्रतिज्ञां कृतवती अस्मि यत् कस्मैचित् न प्रकाशयिष्यामि, अतः अहं निश्चितं मन्ये यत् त्वं मां क्षमिष्यसि। निश्चयेन, मम मित्राणि गोर्डनाः, ये मां प्रतिज्ञां प्राप्तवन्तः, ते स्वस्य भूस्वामिना सह दुःखं प्राप्तवन्तः यत् ते गृहं भूतगृहम् इति बहानेन त्यक्तवन्तः, तेन च तेषां विरुद्धं मानहानेः मुद्दालयं कर्तुं धमकी दत्ता।"

प्रश्नगतं गृहं प्राचीनत्वस्य दावीं न करोति। अष्टतिवर्षीयं भवितुम् अर्हति—कदाचित् किञ्चित् अधिकं—यदा अहं वदामि, तदा तत् फ्लैटेषु विभक्तम् आसीत्। गोर्डनाः द्वितीयतलं व्याप्तवन्तः; तेषां उपरि एकं तलं निर्जनम् आसीत्, फर्निचरस्य संग्रहस्थानत्वेन उपयुक्तम्; प्रथमतलं भूतलं च कक्षेषु कार्यालयेषु च विभक्तम् आसीत्। ते स्वस्य नूतनवासस्थाने एकसप्ताहात् अधिकं न निवसन्ति, यदा श्रीमती गोर्डनः रात्रिपालकं पृष्टवती यत् कः एतादृशं शब्दं करोति, प्रातः द्वित्रिवादनमध्ये स्वस्य सोपानानाम् उपरि धावन्। तत् तां प्रतिरात्रं प्रबोधितवत्, इति सा तं अवदत्, चेत् व्याघातः निवारितः भवेत् इति सा प्रसन्ना भविष्यति। "क्षम्यताम्, मदम्, परन्तु अहं कल्पयितुं न शक्नोमि यत् कः भवितुम् अर्हति," इति पुरुषः उत्तरं दत्तवान्। "निश्चयेन, तत् कश्चित् पार्श्वे भवितुम् अर्हति, शब्दाः बहुधा भ्रामकाः भवन्ति; त्वाम् उपरि कक्षेषु कोऽपि न निवसति।" परन्तु श्रीमती गोर्डनः निश्चितं न आसीत्, चेत् पुनः भवेत् इति भूस्वामिनं शिकायतां कर्तुं निश्चयं कृतवती। तस्यां रात्रौ किमपि न अभवत्, परन्तु परदिने रात्रौ द्विवादने स्वस्य निद्रायाः प्रबोधिता, यत् किमपि भयङ्करं, किमपि भीषणं दुर्घटनं, घटितुं प्रवृत्तम् इति भावनया। गृहं अतीव नीरवम् आसीत्, बहिः कठोरे पथे पुलिसकर्मिणः गश्तस्य दूरस्थाः प्रतिध्वनयः व्यतिरिक्तं किमपि न, निश्चयेन किमपि न, सार्वत्रिकं, तस्याः दृष्ट्या अप्राकृतिकं नीरवतां भञ्जितवत्। सामान्यतः रात्रौ शब्दाः भवन्ति येषां प्रति स्वयं आश्वासयितुं इच्छामः यत् ते दिवसे श्रवणाय अतीव तुच्छाः—फलकानां सोपानानां च कर्कशाः शब्दाः, कदाचित् कस्याश्चित् पत्रस्य (निश्चयेन कस्याश्चित् पत्रस्य) गवाक्षेषु टपटपायमानाः शब्दाः। कः एतादृशान् शब्दान् न श्रुतवान्, कः च स्वस्य हृदयस्य गहने निश्चयेन न जानाति यत् ते निशाचराः, केवलं निशाचराः। सायंकालस्य छायाः स्वसहितं आगन्तॄन् आनयन्ति; अन्वेषकाः, कुतूहलिनः आगन्तॄन्; भीषणाः, भयङ्कराः आगन्तॄन्; धूसराः, गूढाः आगन्तॄन्; एकस्य जगतः आगन्तॄन् यत् प्रतीयते यत् असंगतं, समग्रतया अगम्यं। श्रीमती गोर्डनः भूतेषु न विश्वसिति स्म। सा भूतानां विचारं उपहसति स्म, च, बहुभिः इच्छुकविचक्षणैः सह, दिवसे अयुक्तरूपेण साहसिका, रात्रौ च विपरीता, अद्यावधि बंशी-आदीन् मार्जारादिभ्यः प्राणिभ्यः च आरोपितवती। परन्तु इदानीं,—इदानीं यदा सर्वं अन्धकारे—घोरान्धकारे च मौने च, च, सा, स्वस्य ज्ञानानुसारं निश्चयेन न, तस्मिन् महति विस्तृते भवने, जाग्रति, सा पुनः पुनः स्वस्य मनसि, तं सोपानेषु धावन्तं पुनरावलोकितवती। वायुः! सः वायुः न भवितुम् अर्हति। वायुः द्वाराणि पिधाय, गवाक्षान् कम्पयित्वा, करुणां विसृज्य, निःश्वस्य, आक्रन्द्य च कर्कशं शब्दं करोति, परन्तु सः गृहे पादत्राणेषु न चरति। मूषकाः अपि न! चेत् सा शब्दान् कल्पितवती, किमर्थं सा अन्यान् विषयान् न कल्पितवती; किमर्थं, उदाहरणार्थं, सा मेजानां नृत्यं, चायपात्राणां चलनं च न दृष्टवती? सर्वं तत् कल्पना भवेत्, निर्लज्जा, प्रामाणिका कल्पना, चेत् सा एकं विसंगतं कल्पितवती, किमर्थं न अन्यं! सः कस्यापि संशयवादिनः प्रश्नः आसीत्। एवं सा तर्कं कृतवती, स्वाभाविकरूपेण तर्कसंगतरूपेण च, वकिलस्य, वैज्ञानिकस्य च अतीव विवेकपूर्णं प्रकारेण; तथापि, सर्वदा, तस्याः इन्द्रियाः तस्याः अवदन् यत् गृहस्य वातावरणे किमपि अतीव सूक्ष्मं अकथनीयं च परिवर्तनं घटितम् आसीत्,—एकं परिवर्तनं यत् सहसा एकं उपस्थितिं आनयत्, यत् एकस्मिन् समये भयङ्करं शत्रुतापूर्णं च। सा प्रकाशं प्रज्वाल्य स्वस्य एकां दुहितरं—डायनां, प्राथम्येन; यतः डायना अल्पतमं विघ्नं सहिष्यते, च सर्वाधिकं स्नायुं धारयति—प्रबोधयितुं इच्छति स्म। सा आरम्भं कृतवती, च, स्वस्य शय्यावस्त्राणि शिथिलीकृतवती यानि सा सर्वदा दृढतया संवेष्टितानि इच्छति स्म, एकं कम्पमानं अङ्गुष्ठं बहिः प्रसारितवती। अग्रिमे क्षणे सा तं लघुं भयस्य श्वासं विसृज्य पुनः आकृष्टवती। बहिः शीतलः अन्धकारः तस्याः मनसि एकं महत्, कठिनं हस्तं, विकृतं च हत्यारं, यत् तां ग्रहीतुं प्रतीक्षां करोति इति सुझावं दत्तवान्। एकं घातकं रोगं तां आक्रान्तवत्, च सा तक्यां पुनः आसीत्, तस्याः हृदयं अत्यधिकं अनियमिततया उच्चशब्देन च स्पन्दमानम्। अतीव मन्दं सा स्वस्था अभवत्, च, स्वस्य श्वासं धारयन्ती, शय्यायाः दूरस्थं किनारं प्रति सरलितवती, च, भयस्य निराशायाः उत्पन्नेन एकेन कुशलेन चलनेन, विद्युत्घण्टायाः दिशायां एकं वज्रतुल्यं प्रहारं कृतवती। तस्याः मृदुः, गुलाबी अङ्गुलिः लक्ष्यं चुकितवती, च, भित्तिं प्रति प्रबलं संघर्षं कृत्वा, सावधानतया पॉलिशकृतं नखं वक्रीकृतवती। सा वेदनायाः आक्रन्दं रोद्धुं स्वस्य ओष्ठौ दन्तैः दंशितवती, च, स्वस्य सुकुमारं लेसनिर्मितं रात्रिवस्त्रं प्रति संकुचितवती, निराशायाः आश्रयं प्राप्तवती। तस्याः अज्ञातस्य उपस्थितेः चेतना वर्धिता, च सा स्वाभाविकरूपेण अनुभूतवती यत् वस्तुं बहिः सोपानभूमिं प्रति गच्छन्तं, यदा तत् उपरि सोपानेषु एकेन महता खटखटाटेन धावितवत्, च, तत् उपरि स्थितं लम्बर-कक्षं प्रविश्य, यदि तस्य पादाः एकत्र बद्धाः इति भाति, पृष्ठतः अग्रे च भूमेः उपरि उछलनं आरब्धवत्। पूर्णं अर्धघण्टां यावत् निरन्तरं शब्दाः अकस्मात् निवृत्ताः, च गृहं स्वस्य सामान्यं नीरवतां पुनः प्राप्तवत्। प्रातराशे, श्रीमती गोर्डनः स्वस्य दुहितॄः पृष्टवती यत् किमपि रात्रौ श्रुतवत्यः इति, ताः हसन्त्यः "न, एकः मूषकः अपि न!" इति अवदन्।

इदानीं व्याघातानां विरामः अभवत्, च एकमासं यावत् कोऽपि अधिकः प्रदर्शनः न अभवत्। डायना तदा स्वमातुः कक्षे निद्रां करोति स्म, श्रीमती गोर्डनः लेडी वॉसस्य दर्शनार्थं गतवती, या आर्गाइलस्य स्वस्य शिकारगृहे मित्राणां समूहं आतिथ्यं करोति स्म। एकस्मिन् सायंकाले, यदा डायना स्वस्य शयनकक्षं प्रति गच्छन्ती भोजनाय सज्जा कर्तुं, सा द्वारं अकस्मात् उघाड्यमानं दृष्टवती, च किमपि, सा न वक्तुं शक्नोति स्म—तत् अतीव धूमिलं अस्पष्टं च आसीत्—एकेन उछलनेन बहिः आगतवत्। तस्याः उपरि सोपानभूमिं प्रति धावन्तं, तत् सोपानेषु एतावता खटखटाटेन धावितवत् यत् डायना कल्पितवती, यद्यपि सा किमपि न दृष्टवती, यत् तस्य पादेषु भारीभूताः लम्बरपादत्राणाः भवितुम् अर्हन्ति। अजेयेन कौतूहलेन पूर्णा, भयस्य व्यतिरिक्तं, डायना तस्याः पश्चात् धावितवती, च, उपरितलं प्राप्य, तत् तस्याः उपरि स्थिते कक्षे भयंकरं कोलाहलं कर्तुं श्रुतवती। किमपि न भीता, तथापि सा साहसेन अग्रे गतवती, च, द्वारं उघाड्य, तस्याः पारदर्शिकां आकृतिं एकस्य छायामयस्य अतीव प्राचीनस्य अष्टदिनस्य घण्टायाः सम्मुखे स्थितां दृष्टवती, यत् प्रतीयते यत् तत् तस्याः आदतं आसीत् यत् तत् वायुं ददाति। इदानीं डायनायाः उपरि एकं महत् भयं पतितवत्। किं तत् वस्तु? चेत् तत् परिवर्त्य तस्याः सम्मुखं भवेत्, किं सा द्रक्ष्यति? सा स्वस्य भगिनीभ्यः सेवकैः च पूर्णतया विलग्ना आसीत्—एकाकी—प्रकाशः मन्दीभवन्—एकस्मिन् महति नीरसे कक्षे पूर्णे विचित्रैः प्राचीनैः फर्निचरैः ये सर्वेषां भयङ्कराणां सम्भावनानां आश्रयस्थानानि सुझावं ददति। सा इदानीं निश्चिता आसीत् यत् यत् वस्तुं सा अनुसृतवती तत् मानवीयं न आसीत्, नापि तत् भ्रमः आसीत्, यतः यदा सा नेत्राणि पिधाय उघाडितवती, तत् तत्र एव आसीत्—च, विचित्ररूपेण, इदानीं तत् अधिकं स्पष्टम् आसीत् यत् यदा सा तत् अधः दृष्टवती। डायनायाः उपरि एकं विचित्रं असहायतायाः भावः चोरितवान्; वाक्शक्तिः तां त्यक्तवती; च तस्याः अङ्गानि कठिनानि अभवन्। सा अपि अतीव भीता आसीत् यत् तत् रहस्यमयं वस्तुं तस्याः ध्यानं आकर्षयेत् इति, च सा श्वासं लेप्तुं अपि न शक्नोति स्म, च तस्याः हृदयस्य प्रत्येकं स्पन्दनं भयस्य शीतलाः कम्पनाः तस्याः पृष्ठवंशं प्रति प्रेषितवत्। एकवारं सा एकस्य उन्मत्तस्य छिंकस्य इच्छायाः कारणेन यातनाः सहितवती, च एकवारं तस्याः ओष्ठौ आक्रन्दाय उघाडितवती यदा किमपि सन्देहास्पदं एकस्य महतः भृंगस्य शृङ्गं इव, यत् सा पश्चात् "दैत्यस्य अश्वसारथिः" इति अवगतवती, तस्याः पिण्डिकायाः उपरि किञ्चित् क्रीडितवत्। सा अपि कल्पितवती यत् सर्वेषां विचित्राणां आकृतीनां गलियारे तस्याः पृष्ठतः लुकन्ति, च अगण्याः अदृश्याः नेत्राणि दुष्टतापूर्वकं तस्याः भये आनन्दं प्राप्नुवन्ति। अन्ते, तस्याः अनिश्चिततायाः पराकाष्ठा समीपे आसीत्। अज्ञातं वस्तु, इदानीं यावत् घण्टायाः सह अतीव व्यस्तं, तस्याः ध्यानं दातुं न शक्नोति स्म, किञ्चित् कालं यावत् विरमितवत्, यदि अग्रिमं किं कर्तव्यम् इति अनिर्णीतं, च ततः मन्दं परिवर्तनं आरब्धवत्। परन्तु अधः एकस्य स्वरस्य मन्दः प्रतिध्वनिः, तस्याः नाम्ना आह्वयन्, डायनां भूमेः बद्धां कर्तुं मोहस्य मन्त्रं भञ्जितवत्, च एकेन उन्मत्तेन उछलनेन सा कक्षस्य द्वारस्य अवरोधं अतिक्रान्तवती। ततः सा उन्मत्ततया अधः धावितवती, कदापि न विरम्य यावत् सा भोजनकक्षं प्राप्तवती, यत्र सा एकस्मिन् सोफायां पतितवती, च, मृतायाः अपेक्षया अधिकं जीवितायाः, स्वस्य आश्चर्यचकितायाः भगिनीभ्यः सम्पूर्णं विवरणं वर्णितवती।

तस्यां रात्रौ सा स्वस्य भगिन्याः शयनकक्षं सहितवती, परन्तु न सा न तस्याः भगिनी निद्रां प्राप्तवत्यौ।

अस्मात् समयात् श्रीमत्याः गोर्डनस्य प्रत्यागमनं यावत् किमपि न अभवत्। तस्याः प्रत्यागमनस्य अनन्तरं एकस्मिन् सायंकाले, यदा सा शयनाय सज्जा भवन्ती आसीत्, स्वस्य कक्षस्य द्वारं अप्रत्याशितरूपेण उघाडितवत्, च सा द्वारस्य अवरोधे एकस्य पुरुषस्य स्पष्टां आकृतिं स्थितां दृष्टवती, ह्रस्वं विस्तृतं च, महत् स्कन्धस्य विस्तारेण, च अतीव दीर्घैः बाहुभिः। सः एकस्मिन् पीजैकेटे, नीलसर्जपायजामायां, च जैकबूटेषु च आसीत्। तस्य एकं महत् गोलं क्रूरं शिरः आसीत्, एकेन जटिलेन पीतकेशसमूहेन आवृतं, परन्तु यत्र तस्य मुखं भवितुम् अर्हति तत्र केवलं एकं धब्बः आसीत्, यस्य अधः श्रीमती गोर्डनः किमपि दुष्टतापूर्णं प्रतिशोधपूर्णं च अमापनीयं घृणास्पदं च सदृशं अनुभूतवती। परन्तु, तस्याः रूपस्य भयस्य व्यतिरिक्तं, तस्याः कौतूहलं तस्याः हस्तेषु धारितयोः द्वयोः वस्तूनां विषये जागृतं अभवत्, ययोः एकं अतीव विचित्रं रक्तश्वेतवस्त्रसमूहं इव दृश्यते, च अन्यं एकं लार्डस्य लघुं मूत्राशयं। यदा सा मूकभयेन तेषां विषये तिरस्कुर्वन्ती आसीत्, सः परिवर्तितवान्, च, तान् क्रूरतया स्वस्य कक्षस्य अधः हिचकित्वा, सोपानभूमिं प्रति धावितवान्, च, वानरतुल्यैः उछलनेः श्रेण्या, सोपानेषु उछलित्वा अन्धकारे अदृश्यः अभवत्।

एषः पराकाष्ठा आसीत्; श्रीमती गोर्डनः अनुभूतवती यत् अन्यः एतादृशः साक्षात्कारः तां हन्यात्। अतः, यद्यपि सा फ्लैटं एकवर्षाय गृहीतवती आसीत्, च केवलं स्वस्य किरायाकालं आरब्धवती, सा स्वस्य वस्तूनि संगृह्य अग्रिमदिने एव गतवती। भवनं भूतगृहम् इति प्रतिवेदनं शीघ्रं प्रसारितवत्, च श्रीमती गोर्डनः भूस्वामिनः बहवः क्रुद्धाः पत्राः प्राप्तवती। सा स्वाभाविकरूपेण गृहस्य प्रारम्भिकेतिहासस्य विषये अन्वेषणं कृतवती, परन्तु येषां बहूनां कथानां श्रुतवती, तेषां मध्ये केवलं एकं, यस्य प्रामाणिकतां सा गारण्टीयितुं न शक्नोति स्म, भूतगृहस्य किमपि सूचनां सुझावं ददाति इति प्रतीयते।

कथ्यते यत् बहुवर्षेभ्यः पूर्वं व्यापारिकसेवायाः एकः सेवानिवृत्तः कप्तानः तस्याः व्याप्तानां कक्षाणां किरायां गृहीतवान् आसीत्।

सः एकः असाधारणः व्यक्तिः आसीत्, च, यद्यपि सः एतावत् अन्तर्देशे निवसति स्म, सः नौकासम्बन्धीवस्त्राणि—नीलं जर्सी च पायजामा, रीफरकोट च जैकबूट—व्यतिरिक्तं किमपि न धारयति स्म। परन्तु एषः तस्य एकमात्रं विशेषता न आसीत्। तस्य ग्रोगस्य प्रेमः अन्ते डिलिरियम ट्रेमेन्स् आनयत्, च प्रत्येकं आक्रमणस्य मध्ये तस्य अत्यधिकं चिडचिडापनः सर्वेषां विषये चिन्तायाः कारणं आसीत् ये तस्य संपर्के आगच्छन्ति स्म। तस्मिन् समये तस्याः उपरि स्थिते कक्षे एकं शिशुः आसीत्, यस्य रोदनं कप्तानं एतावत् क्रुद्धं कृतवत् यत् सः क्रूरतया तस्याः मातुः अवदत् यत् यदि सा तत् शान्तं न करिष्यति, तर्हि सः परिणामानां विषये उत्तरदायी न भविष्यति इति। तस्याः चेतावन्याः निष्प्रभावाः भवन्तः, सः एकदा उपरि धावितवान्, यदा सा क्षणिकरूपेण अनुपस्थिता आसीत्, च, मेजात् रोटीचाकुं उत्थाप्य, शिशोः शिरः छेदितवान्। ततः सः तस्य शिरः शरीरं च एकस्मिन् ग्राण्डफादरस्य घण्टायां स्थापितवान् यत् कक्षस्य एकस्मिन् कोणे स्थितम् आसीत्, च, स्वस्य कक्षं प्रति प्रत्यावृत्य, यावत् सः अचेतनः न अभवत् तावत् पीतवान्।

सः निश्चयेन हत्यायाः आरोपेण गिरफ्तारः अभवत्, परन्तु "उन्मत्तः" इति प्राप्तः सः स्वस्य महामहिमस्य इच्छानुसारं एकस्मिन् उन्मत्तालये प्रतिबद्धः अभवत्।

अन्ते सः स्वस्य एकस्य अङ्गुलिनखेन स्वस्य ऊरुस्य एकं धमनीं उघाड्य आत्महत्यां कृतवान्।

यतः एतस्याः त्रासदायकघटनायाः विवरणानि तेषां दृष्टानां घटनानां सह एतावत् सम्यक् पूरितवन्ति, गोर्डनाः कथां भूतगृहस्य एकं अतीव सम्भावितं व्याख्यानं इति मन्यमानाः न शक्नुवन्ति स्म। परन्तु, स्मरत, तस्याः प्रामाणिकता संदिग्धा अस्ति।